การดูแลรักษาหัววัด pH

การดูแลรักษาหัววัด pH (pH electrode) เป็นสิ่งสำคัญในการรักษาความแม่นยำ
และความเสถียรของการวัดค่า pH อย่างต่อเนื่อง หัววัด pH
มีส่วนประกอบที่อ่อนไหวและต้องการการดูแล
อย่างเหมาะสมเพื่อยืดอายุการใช้งานและรักษาประสิทธิภาพ
ดังนั้น การดูแลรักษาหัววัด pH ควรประกอบด้วยขั้นตอนดังนี้

1. การทำความสะอาด (Cleaning the Electrode)

• ทำความสะอาดประจำวัน: ล้างหัววัดด้วยน้ำกลั่น (distilled water) หรือ น้ำบริสุทธิ์ (deionized water) หลังจากการใช้งานทุกครั้ง เพื่อขจัดสารตกค้างที่อาจเกาะอยู่บนหัววัด pH
• ทำความสะอาดคราบสกปรก: หากมีคราบสกปรกหรือสารเคมีที่ติดแน่น ใช้สารทำความสะอาดเฉพาะที่เหมาะสมกับประเภทของคราบ เช่น ใช้กรดอ่อน (กรดอะซิติกเจือจาง) สำหรับคราบตะกอนเกลือ, สารละลายอัลคาไลน์อ่อน สำหรับคราบน้ำมันหรือโปรตีน
• หลีกเลี่ยงการขัดถู: อย่าใช้วัสดุแข็งหรือสารขัดถูในการทำความสะอาดหัววัด เพราะอาจทำให้ผิวหน้าของหัววัดเสียหายได้

2. การเก็บรักษาหัววัด (Storing the Electrode)

• เก็บในสารละลายเก็บรักษา: เก็บหัววัด pH ไว้ในสารละลายเก็บรักษาที่ผู้ผลิตแนะนำ เช่น สารละลาย KCl (โพแทสเซียมคลอไรด์) เจือจาง หรือสารละลายเก็บรักษาเฉพาะ เพื่อรักษาความชื้นและป้องกันการแห้งของหัววัด
• หลีกเลี่ยงการเก็บในน้ำกลั่นหรือน้ำบริสุทธิ์: เพราะจะทำให้ไอออนในหัววัดสูญเสียไป และอาจทำให้ความแม่นยำในการวัดลดลง

3. การสอบเทียบหัววัด (Calibrating the Electrode)

• สอบเทียบอย่างสม่ำเสมอ: ควรสอบเทียบหัววัดอย่างสม่ำเสมอเพื่อรักษาความแม่นยำ โดยใช้สารละลายบัฟเฟอร์มาตรฐาน (pH 4, pH 7, หรือ pH 10 ขึ้นอยู่กับการใช้งาน) การสอบเทียบจะช่วยปรับปรุงความถูกต้องของการวัดค่า pH
• ใช้สารละลายบัฟเฟอร์ที่สะอาดและถูกต้อง: ใช้สารละลายบัฟเฟอร์ที่สดใหม่และไม่ปนเปื้อนเท่านั้น อย่าใช้สารละลายที่หมดอายุหรือมีตะกอน

4. การตรวจสอบหัววัด (Inspecting the Electrode)

• ตรวจสอบสภาพหัววัดอย่างสม่ำเสมอ: ดูแลตรวจสอบว่าหัววัด pH มีการชำรุด หรือมีฟองอากาศในหัววัดหรือไม่ หากพบฟองอากาศในไส้แก้ว ควรเขย่าหัววัดเบา ๆ เพื่อขจัดฟองอากาศ
• เช็คอิเล็กโทรไลต์ภายใน: ตรวจสอบว่ามีอิเล็กโทรไลต์ (เช่น KCl) ภายในหัววัดเพียงพอหรือไม่ หากระดับอิเล็กโทรไลต์ลดลง ควรเติมให้เพียงพอตามที่ผู้ผลิตแนะนำ

5. การป้องกันความเสียหาย (Preventing Damage)

• ระวังการกระแทก: หลีกเลี่ยงการกระแทกหรือทำตก เพราะหัววัด pH มีส่วนประกอบแก้วที่อ่อนไหวและเปราะบาง
• ไม่แช่ในสารเคมีที่รุนแรง: หลีกเลี่ยงการแช่หัววัดในสารเคมีที่มีฤทธิ์รุนแรงหรือมีฤทธิ์กัดกร่อนสูงเป็นเวลานาน เพราะจะทำให้หัววัดเสียหาย

6. การตรวจสอบและเปลี่ยนหัววัด (Replacing the Electrode)

• ตรวจสอบประสิทธิภาพเป็นระยะ: หากหัววัดเริ่มแสดงค่าที่ไม่เสถียร หรือมีความผิดปกติ เช่น ค่าที่อ่านได้ไม่คงที่ แม้จะสอบเทียบแล้ว อาจถึงเวลาที่ต้องเปลี่ยนหัววัดใหม่
• อายุการใช้งานของหัววัด: ปกติหัววัด pH มีอายุการใช้งานประมาณ 1-2 ปี ขึ้นอยู่กับการใช้งานและการดูแลรักษา

สรุป

การดูแลรักษาหัววัด pH อย่างถูกต้องและสม่ำเสมอจะช่วยยืดอายุการใช้งานและรักษาความแม่นยำของการวัดค่า pH การทำความสะอาด การเก็บรักษา การสอบเทียบ และการตรวจสอบหัววัดอย่างสม่ำเสมอเป็นขั้นตอนที่สำคัญในการดูแลรักษาหัววัด pH อย่างมีประสิทธิภาพ